Το ρολόι μου δείχνει 11.20΄και οι γόπες από τσιγάρα σε πεζοδρόμιο της οδού Σταδίου δίνουν την ψευδαίσθηση ότι το μέτρο της απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους εφαρμόζεται με αυστηρότητα. Η μισοπεθαμένη ατμόσφαιρα της Αθήνας από τη ζέστη και τα πήγαινε-έλα της τρόικας δημιουργεί ένα κλίμα δυσφορίας, αποπνικτικό.
Ο δρόμος εκτείνεται μπροστά μου σαν ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι, ένα μωσαϊκό φτιαγμένο από χρόνο. Η Αθήνα μεταπολεμικά κτίστηκε πρόχειρα, χωρίς σχέδιο, με γνώμονα όχι τους κατοίκους της, αλλά αποκλειστικά το κέρδος. Έτσι, η αστική συνείδηση δεν αναπτύχθηκε ποτέ. Η συνεχής ανομοιόμορφη επιφάνεια της όψης των κτηρίων διακόπτεται στο νούμερο 50. Είναι το Μέγαρο Αθηνογένους με την αξιοσημείωτη νεοκλασσική σύνθεση που οικοδομήθηκε κάπου μεταξύ 1875-1880, κάηκε από τη φωτιά που έβαλαν κουκουλοφόροι το 2008, και έκτοτε καταρρέει με ακρωτηριασμένη την οροφή. Στέκομαι απέναντι σκεπτική και κοιτάζω προσεκτικά: εύκολα διακρίνει κανείς τις σκάλες που συνδέουν τα αιωρούμενα μέρη του κτηρίου και τα ξηλωμένα μαρμάρινα στοιχεία της όψης συνθέτουν την εικόνα των καταστροφών και των αλλοιώσεων που έφεραν οι βανδαλισμοί. Ένα μικρό μόνο μέρος του ορόφου έμεινε ανέπαφο. Η σκόνη έχει κατακαθίσει δηλώνοντας την απαξίωση και εγκατάλειψη, αλλά και την κακοποίηση από ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις.
Προχωρώ προς την Ακαδημίας και τα χνάρια των καταστροφών επαναλαμβάνονται αέναα, προδίδοντας την απουσία της αρχιτεκτονικής υπόστασης στο δομημένο περιβάλλον. Ξανακατεβαίνω στη Σταδίου. Στο νούμερο 23, το τριώροφο εκλεκτικιστικό κτήριο που στέγαζε τη Marfin Bank, τα ίδια. Εκεί η τραγωδία επιτείνει την εντύπωση. Η αλήθεια του ματιού μπροστά στις μορφές των καμμένων όψεων δεν διατυπώνει τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο, εγκατάλειψη και φθορά του χρόνου, με μία σχετικά σύντομη διαδικασία, μαρτυρούν τα επεισόδια που προηγήθηκαν.
Τα μη κτήρια που δημιούργησε η φωτιά δηλώνουν και την αδράνεια που επακολούθησε για τη λειτουργική επανένταξή τους στον ιστό της πόλης μέσα σε μια λογική αειφορίας και τη διατήρηση και προστασία τους, είτε συνολικά, είτε μεμονωμένα.
Φεύγοντας, στην οδό Φιλελλήνων στο νούμερο 5, η ίδια ακριβώς εικόνα, παρακάτω, το παλιό κτήριο της Ολυμπιακής, σε άθλια κατάσταση, μακάβρια ατραξιόν στους τουρίστες της πλατείας Συντάγματος!
Η αποκατάσταση είναι έργο φιλοσοφικό και εκείνοι που θα το αναλάβουν, θα πρέπει να το πιστεύουν, προκειμένου να ενταχθούν σοφά και αρμονικά τα κτήρια σε αυτό που προϋπήρχε. Μετασχηματισμοί με απλότητα, ειλικρίνεια και γεωμετρική αρμονία. Και φυσικά η ανάγκη είναι ευρύτερη των οικοδομημάτων. Είναι γενικότερη επιλογή κατεύθυνσης για πολιτική και κοινωνική ανάταση, που μέσω των αρχιτεκτονικών επεμβάσεων θα ανατρέψει τη σημερινή, προσβλητική κατάσταση και θα αλλάξει σημαντικά το τοπίο της πόλης αλλά και την ψυχολογία των κατοίκων. Αν θέλουμε να βγούμε από το average και να δώσουμε στις διαδρομές της Αθήνας την ξεχωριστή σημασία που τούς αρμόζει.
Απομακρύνομαι και κάποιοι περίεργοι συνειρμοί μου φέρνουν στο νου απόσπασμα από κείμενο του Άρη Κωνσταντινίδη ‘Αμαρτωλοί και κλέφτες. Που πάει να πει πως έχουμε να κάνουμε με μια ληστοσυμμορία που θέλει να ζει μέσα στην αμαρτία και γι΄ αυτό κλέβει και παραποιεί με ασύστολη αναίδεια ό,τι ανήκει δικαιωματικά σε άλλους που θέλουν να ζουν αληθινά ελευθέροι, λιτά και παραγωγικά’.
Η Μαίρη Βέργου είναι Αρχιτέκτων.